erasmus, deliliğe övgü - binbir sözlük
erasmus, sıkıntısını çektiği lumbago hastalığı sebebiyle 1509 yılında, kendisi gibi hristiyan hümanizminin önemli temsilcilerinden olan dostu thomas more’nin davetlisi olarak i̇ngiltere’ye gider. yolculuğu sırasında tasarladığı ve more’nin evinde yazdığı deliliğe övgü, beş asrı aşkın süredir erasmus’un en çok tanınan ve sevilen eseri olmaya devam etmektedir.

16. yüzyılda edebiyat, tiyatro ve plastik sanatlarda sıklıkla karşımıza çıkan “delilik” kavramı erasmus’un eserinde more’nin soyadının latince “morus” ve yunanca “moria” kelimelerini çağrıştırmasıyla oluşmuştur. erasmus bu eserinde delilik kisvesi altında ironi yöntemiyle düşündürmeyi amaçlar. bunu yaparken platon’un mağara alegorisinden de destek alır.

deliliğe övgü, üzerinde profesör cübbesi, başında zilli soytarı külahı olan delilik tanrıçası stultitia’nın (yunanlıların deyişiyle môria) kendini tanıtmasıyla başlar. stultia, annesi neotes (gençlik) ile babası plutus’un (zenginlik) birleşmesiyle kutlu ruhların sonsuz bir mutlulukla yaşadığı cennet olan ruhlar adasında doğmuştur. methe (sarhoşluk) ve apaedia (cehalet) sütanneliğini yapmıştır. en büyük yardımcıları; evlilik ve üremenin destekçisi anoia (kaçıklık), her türlü badireyi atlatıp boşanmanın ardından ikinci kez evlilik yapmanın destekçisi ve ihtiyarlığın eşlikçisi lethe (unutkanlık), soylu meclisinin demirbaşı kolakia (dalkavukluk), stultitia’nın sahneye çıkmasında da büyük rol oynayan, doğanın en büyük armağanı philautia (kendini beğenmişlik), aşıkların kutsal kaynağı hedone (haz), ruhun en büyük tutkusu tryphe (şehvet), insan söz konusu olduğunda doğanın tavrı olan hypnos ( derin uyku), özellikle keşişlerin tevazu ve yoksulluğu kutsamalarındaki davranışlarının kaynağı komos (taşkınlık) ve filozof kandilinden nasiplenmeyi aklından bile geçirmeyen misoponia’dır (tembellik).

delilik “gerçek, kutlu bilgelik deliliktir” ve “kendini bilge sanmak yani budalalık gerçek deliliktir”
s-zl-k-yaz-alt